20 Yaş Dişleri Neden Gömülü Kalır? Ameliyat Süreci Nasıl İlerler?
20 yaş dişleri, diğer adıyla üçüncü azı dişleri (yirmi yaş dişleri), genellikle 17–25 yaş aralığında sürmeye başlar. Ancak birçok bireyde bu dişler düzgün bir şekilde çıkamaz ve “gömülü” kalır. Gömülü 20 yaş dişleri, zamanla çevre dokulara zarar verebilir ve ağız sağlığını tehdit eden çeşitli sorunlara yol açabilir. Bu yazıda, 20 yaş dişlerinin neden gömülü kaldığı, hangi durumlarda cerrahi müdahale gerektiği ve ameliyat sürecinin nasıl ilerlediği hakkında bilgilendirici bir içerik sunulmaktadır.
20 Yaş Dişi Nedir?
20 yaş dişleri, alt ve üst çenede, diş dizisinin en sonunda bulunan üçüncü büyük azı dişleridir. Çoğu insanın ağzında dört adet 20 yaş dişi bulunur; ancak bazı bireylerde bu sayı daha az olabilir veya hiç olmayabilir. Genetik faktörler, çene yapısı ve evrimsel değişiklikler bu durumun sebeplerindendir.
20 Yaş Dişleri Neden Gömülü Kalır?
1. Çene Darlığı
Modern insanın çene yapısı, geçmiş nesillere kıyasla daha küçüktür. Bu da ağızdaki dişlerin düzgün sıralanması için yeterli alanın olmamasına neden olur. 20 yaş dişi çıkmak istediğinde yer bulamaz ve kemik içinde veya diş eti altında gömülü kalabilir.
2. Yanlış Sürme Açısı
Bazı 20 yaş dişleri, doğru eksende değil, yana doğru veya yatay şekilde gelişir. Bu da komşu dişlere baskı yapmasına ve çıkamamasına yol açar.
3. Genetik Etkenler
Bazı kişilerde 20 yaş dişleri doğuştan hiç oluşmayabilir. Bazı kişilerde ise diş oluşur ama süremez. Bu farklılıklar genetik faktörlere bağlıdır.
Gömülü 20 Yaş Dişleri Hangi Sorunlara Yol Açabilir?
Her gömülü 20 yaş dişi cerrahi olarak çıkarılmak zorunda değildir. Ancak aşağıdaki durumlarda müdahale gerekebilir:
- Çürük riski
- Diş eti enfeksiyonu (perikoronit)
- Çene ağrısı ve kulak-yüz bölgesine yayılan ağrı
- Çene kemiği içinde kist oluşumu
- Ortodontik tedavilerde bozulma riski
- Komşu dişe baskı ve zarar verme
Tanı Nasıl Konur?
Gömülü 20 yaş dişi genellikle rutin diş kontrollerinde fark edilir. Şikayet olmadan da tespit edilebilir. Tanı için:
- Klinik muayene
- Panoramik röntgen
- Gerekirse 3 boyutlu tomografi (CBCT)
Bu görüntüleme yöntemleri, dişin pozisyonunu, çevre kemikle ilişkisini ve sinir yapılarıyla mesafesini değerlendirmek açısından önemlidir.
Ameliyat Ne Zaman Gerekir?
Gömülü 20 yaş dişleri aşağıdaki durumlarda cerrahi olarak çekilebilir:
- Dişin çürük veya enfekte olması
- Diş etinin tekrarlayan iltihaplara yol açması
- Çene ağrısı ya da baş ağrısına sebep olması
- Ortodontik tedaviyi tehdit etmesi
- Çevredeki dişleri tehdit etmesi
- Kist veya lezyon oluşturması
Gömülü 20 Yaş Dişi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
1. Değerlendirme ve Planlama
Panoramik röntgen ile dişin pozisyonu, sinir ve damar yapılarıyla ilişkisi belirlenir. Bazı durumlarda 3D görüntüleme gerekir.
2. Anestezi
İşlem lokal anestezi altında yapılır. Gerekli durumlarda sedasyon veya genel anestezi tercih edilebilir.
3. Cerrahi Girişim
Diş eti açılır, kemik kaldırılır, diş bütün olarak ya da parçalanarak çıkarılır ve bölgeye dikiş atılır.
4. İyileşme Süreci
İşlem sonrası birkaç gün hafif ağrı, şişlik ve morarma olabilir. Doktor önerilerine uymak önemlidir.
İyileşme Süreci Nasıldır?
- İlk 24–72 saat arası şikayetler belirgindir.
- 7. günde dikişler alınır veya kendiliğinden erir.
- 1 hafta içinde normal yaşama dönülür.
- Tam iyileşme 2–3 haftayı bulabilir.
Ameliyat Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
- İlk 24 saat tükürme, gargara yapma ve sıcak yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
- Sigara ve alkol tüketilmemelidir.
- Pipetle içilmemelidir.
- Yara yeri temiz tutulmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
1. Tüm gömülü 20 yaş dişleri çekilmeli mi?
Hayır. Şikayet yaratmayan, çevre dokulara zarar vermeyen dişler takip edilebilir.
2. Ameliyat ağrılı mıdır?
İşlem lokal anesteziyle yapıldığı için ağrı hissedilmez. Sonrasında ise ilaçlarla ağrı kontrol altına alınabilir.
3. Ameliyat ne kadar sürer?
Dişin pozisyonuna bağlı olarak 10 dakikadan 45 dakikaya kadar sürebilir.
Sonuç
Gömülü 20 yaş dişleri, günümüzde oldukça yaygın bir durumdur. Her gömülü diş mutlaka alınmak zorunda değildir; ancak enfeksiyon, ağrı, çürük veya ortodontik bozulma gibi durumlara yol açan dişler uygun şekilde cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Bu süreç, uzman bir ekip tarafından doğru planlandığında genellikle konforlu bir şekilde atlatılır.
Uzm. Dr. Zehra Fırtına Ekincioğlu
Ağız, Diş, İmplant ve Çene Cerrahisi Kliniği – Ankara