20 yaş dişleri, ağızda en son süren ve yer darlığı, eğik sürme ya da tamamen gömülü kalma gibi nedenlerle sıklıkla cerrahi çekim gerektiren dişlerdir. Bu nedenle 20 yaş dişi çekimi, standart çekimlere kıyasla daha kapsamlı planlama ve doku yönetimi ister. Hastaların en sık sorduğu sorulardan biri şudur: “Her çekimde dikiş atılması zorunlu mudur; dikiş atılmazsa ne olur?” Bu yazıda, bir Ankara diş hekimi ve Ankara çene cerrahı bakış açısıyla karar kriterlerini, olası riskleri ve iyileşme ipuçlarını sade bir dille özetliyoruz.
Hangi Durumlarda Dikiş Atılır?
Dikiş (sütür), cerrahi kesinin kapatılması, kan pıhtısının stabilizasyonu ve dokuların desteklenmesi amacıyla uygulanır. Aşağıdaki senaryolarda dikiş atılması sık tercih edilir:
- Tam gömülü veya yarı gömülü dişlerde diş etine kesi ve gerektiğinde kemik kaldırılması yapılmışsa,
- Çekim boşluğu genişse veya yumuşak doku kenarları arasında gerginlik varsa,
- Hastada pıhtı stabilitesini olumsuz etkileyebilecek alışkanlıklar (ör. yoğun sigara) ya da sistemik durumlar varsa,
- Gıda birikimini azaltmak, enfeksiyon ve alveolit (kuru soket) riskini düşürmek hedefleniyorsa.
Dikiş, dokuların daha öngörülebilir kapanmasını sağlar ve özellikle cerrahi alanın geniş olduğu vakalarda iyileşmeye katkı sunar.
Hangi Durumlarda Dikiş Atılmayabilir?
Bazı 20 yaş dişi çekimleri, dişin tamamen sürmüş olması ve diş eti kesisi gerektirmemesi nedeniyle daha “basit çekim” kategorisinde olabilir. Bu gibi durumlarda:
- Yara kenarları doğal olarak birbirine yaklaşabiliyorsa,
- Pıhtının stabil kalması bekleniyorsa,
- Hastanın çekim sonrası bakım kurallarına uyumu iyi olacaksa,
dikiş her zaman gerekli olmayabilir. Bununla birlikte, dikiş atılmaması kararı da cerrahi saha ve hastanın genel durumu göz önüne alınarak hekim tarafından verilir.
Dikiş Atılmazsa Ne Olur?
Dikiş atılmayan bir çekim boşluğu açık yara olarak kalır ve ilk günlerde kan pıhtısı ile dolar. Pıhtı yerinden oynar veya dağılırsa, “kuru soket (dry socket)” denilen, çekimden 2–4 gün sonra başlayıp kulağa, şakak bölgesine vuran şiddetli ağrı tablosu gelişebilir. Ayrıca yara içine yiyecek artıkları birikebilir, bu da iritasyon ve enfeksiyon riskini artırabilir. Dikiş atılmadığı vakalarda bu riskleri azaltmanın yolu, ilk günlerde pıhtıyı korumak ve evde bakım talimatlarına eksiksiz uymaktır.
Dikiş Atmanın Olası Avantajları
- Pıhtı stabilitesi: Yara açılımının kontrolü, pıhtının yerinde kalmasına yardım eder.
- Gıda birikiminin azalması: Yumuşak doku kenarları kapandığında birikim alanı küçülür.
- Enfeksiyon riskinin azalması: Doku bütünlüğünün sağlanması mikroorganizma girişini zorlaştırabilir.
- Konfor: Bazı hastalarda ağrı ve iritasyonun daha yönetilebilir düzeyde seyretmesine katkı sağlayabilir.
Dikiş Atıldığında İyileşme ve Dikiş Alma Zamanı
Çoğu vakada dikişler 7–10 gün içinde değerlendirilir ve uygun görülürse alınır. Bu süre, uygulanan sütür materyaline ve dokuların iyileşme hızına göre değişebilir. Dikişler varken:
- İlk 24 saatte tükürme, gargara ve pipet kullanmaktan kaçının,
- Sıcak içecek ve yiyecekleri erteleyin,
- Hekimin önerdiği şekilde ağız hijyeni sağlayın; yumuşak fırçayla çevre bölgeleri nazikçe temizleyin,
- Verilmişse ilaçlarınızı (analjezik/antiseptik vb.) talimatlara uygun kullanın.
Dikişsiz (Sütürsüz) Çekimde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dikiş atılmayan çekimlerde pıhtının korunması ve yara içine yiyecek kaçmasının önlenmesi kritik önemdedir. Öneriler:
- İlk 24 saat: tükürmeyin, gargara yapmayın, pipet kullanmayın.
- İlk gün dinlenin, başınızı hafif yüksek tutun; bölgeye soğuk uygulama (dıştan) yapabilirsiniz.
- Sıcak, sert ve parçacıklı gıdalardan kaçının; ılık-yumuşak gıdaları tercih edin.
- İlk 48–72 saat sigara ve alkol kullanmayın.
- Hekiminize verilen kontrol randevusuna mutlaka gelin.
Kuru Soket (Alveolit) Belirtileri
Çekimden birkaç gün sonra:
- Artan ve yaygın ağrı (kulağa/şakağa vurabilir),
- Ağızda kötü koku/tat,
- Boşlukta görünür kemik ya da pıhtının kaybolması
gibi bulgular varsa hekiminizle irtibata geçin. Uygun pansumanlar ve destek tedavilerle şikâyetler genellikle kontrol altına alınır.
Her Vaka Özeldir: Kararı Kim Verir?
Dikiş atılıp atılmaması; dişin konumu, kemik/doku durumu, kesi genişliği, pıhtı stabilitesi ve hastanın genel sağlık özelliklerine göre hekim tarafından belirlenir. Ankara çene cerrahı ya da deneyimli bir Ankara diş hekimi tarafından yapılan klinik değerlendirme ve radyografik inceleme, en doğru yaklaşımı sağlar.
Ne Zaman Kontrole Gelmeliyim?
- İlk 24–72 saatte olağan dışı ağrı/kanama/şişlik varsa,
- Yara boşluğunda kötü koku, tat veya gıda birikimi hissediyorsanız,
- Ateş, yutkunma güçlüğü ya da açılma kısıtlılığı gelişirse,
- Dikişleriniz 7–10 gün aralığında değerlendirilmediyse.
Özet
Her 20 yaş dişi çekimi sonrasında dikiş atılması zorunlu değildir; ancak cerrahi kesi yapılan, boşluğu geniş olan veya doku stabilitesinin kritik görüldüğü vakalarda dikiş iyileşmeyi destekler, kuru soket ve enfeksiyon riskini azaltabilir. Dikiş atılmayan vakalarda ise pıhtı korunmalı ve evde bakım talimatlarına hassasiyetle uyulmalıdır. Kişiye özel karar için muayene ve görüntüleme şarttır.